systeempijn

soms is het systeem onderdeel van het probleem. zoals te zien in onderstaande afbeelding willen we over het algemeen dat iedereen mee kan doen. in dit geval is dat het aanschouwen van de wedstrijd. het hekwerk is er om de toeschouwers te beschermen van rondvliegende ballen en wellicht ook te weren van het veld. het is daarmee ook de bescherming van en voor de spelers. het hekwerk heeft dus wel degelijk een ‘bedoeling’.

discussie

toch zien wij vaak de discussie gaan over de eerste 2 afbeeldingen, gelijke behandeling of gelijkheid. nu staat er natuurlijk in onze grondwet artikel 1: gelijke behandeling. maar zoals we weten is het gelijke behandeling in gelijke gevallen, om zo willekeur of  discriminatie te voorkomen. bij organisaties zien we het ook. iedereen moet hetzelfde aantal uren maken of hetzelfde salaris hebben. als je ergens net komt te werken mag je niet meer verdienen dan iemand die er al 10 jaar werkt? we blijven daarmee in de systeembelemmering denken.

oplossing

volgens ons is de oplossing, gelijkwaardigheid. waarbij we de systeempijn aanpakken. zo maken we een systeem waarin de bedoeling nageleefd wordt, maar waar er ook ruimte is voor diversiteit. 1 van de kenmerken is transparantie. door transparantie wordt het duidelijk waarom bepaalde keuzes gemaakt worden. soms hoeft er zelfs geen interventie meer gepleegd te worden. zo zijn de houten kratjes in het meest rechtse plaatje overbodig geworden. het gaat hier over gelijkwaardigheid binnen de diversiteit die er is. er is zelden namelijk iemand gelijk (en dat is maar goed ook). we zijn allemaal uniek.

dit kan je bijvoorbeeld toepassen op:

• een vereenvoudiging van ons belastingstelsel
• salaristransparantie (zoals bij semco).
• de 6=8 filosofie (de werkvierentwintigmethode)

groeien & bloeien

al lijkt het of we in nederland mensen graag klein willen houden. je hoofd niet boven het maaidveld uit te steken. deze hypergelijkheid is best vreemd. in andere landen vinden ze het erg als mensen slechter worden behandeld als zijzelf, maar in nederland lijkt dat precies het tegenovergestelde zijn. dat je collega beter wordt behandeld dan jijzelf.

laten we daarom elkaar vooral niet klein houden, maar laten we zorgen dat de ander kan groeien en bloeien. met een beetje geluk is het ook goed voor jou. noem het functioneel egoisme of solidariteit, dat maakt ons niet uit. in beide gevallen levert het een positief effect op.

wetenschap

nu is er binnen de accountancy and control literatuur de term enabling & coercive control bekend (faciliterend of beperkend). we raden de paper van adler & borys (1996) aan, hierbij worden 4 ontwerpprincipes aangegeven, waarvan globale en interne transparantie er 2 zijn. als bedrijfskundige koppelen we graag meerdere disciplines aan elkaar. daarom zijn we ook fan van de zelfdeterminatie theorie. deze theorie toont aan dat mensen beter gedijen bij autonomie en autonomie ondersteunende structuren.

vraag je dan nu af of jij voorstander bent van een houten schutting of een hekwerk van gaas?