het is weer tijd voor het vakantiegeld. voor mij blijft dat een vreemde gewaarwording. als zelfstandige gaat die vlieger niet op. nagenoeg in alle vormen van loon wordt hier rekening mee gehouden. of je nu een ww of bijstandsuitkering hebt of dat je in loondienst bent. 8% van je loon/uitkering is vakantiegeld. maar wat nu als we dat niet opsparen en gewoon rechtstreeks maandelijks overmaken? mensen die elke maand de eindjes aan elkaar moeten knopen hebben dan meer lucht en mensen die het niet nodig hebben kunnen al wat sparen voor de… vakantie. vakantiegeld is daarmee best paternalistisch: de baas spaart voor de werknemer en daarmee kan de werknemer dan op vakantie (of de rekeningen betalen die vooruitgeschoven zijn).
maar er zit ook wat goeds aan vakantiegeld. zo weten we uit onderzoek dat mensen niet helemaal rationeel zijn. een risico-arme keuze als standaard kan dan best goed werken. denk bijvoorbeeld aan een verplichte verzekering of in dit geval vakantiegeld. je ‘spaart’ stiekem. mocht er dan wat onverwachts gebeuren dan heb je nog een appeltje voor de dorst.
daarom is werkvierentwintig niet tegen maar ook niet voor vakantiegeld & verzekeringen, maar voor een opt out constructie. de wetenschap rondom psychologie wordt nog te weinig gebruikt in onze kijk op werk & inkomen. zo werkt de kans op verlies zwaarder dan de mogelijkheid er iets bij te vergaren. ons hele belastingstelsel (toeslagen) is dan ook gebouwd op oude idee technologie en werkt averechts als het gaat om facetten die intrinsieke motivatie voeden.
hoe ziet de opt-out er dan uit? zie het als het doneren van je organen. wie er bezwaar tegen heeft kan zich afmelden (zie onderstaande video). tot voor enkele jaren terug scoorde nederland niet erg hoog op het percentage orgaandonoren. dan ariely legt dat hier mooi in uit hoe dat komt en wat dan het effect is van een andere manier van organiseren. wil je nu meer lezen over onze ‘beperkte rationaliteit’, lees dan eens het boek: predictably irrational en krijg meer inzicht in de gedragseffecten van bepaalde maatregelen.