het is zoiets waar je pas bij stilstaat als je het zelf niet meer het gevoel hebt dat je het hebt. regie hebben over je leven is voor iedereen cruciaal. je wilt tenslotte zelf kunnen bepalen wat je doet, wanneer je het doet en hoe je het doet. de ‘zelluf’ fase bij het opgroeien van een kind is hier een duidelijke blijk van. natuurlijk gaat dat niet van de ene op de andere dag. je groeit op en wordt steeds zelfstandiger tot het punt dat je volwassen bent en prima kan beslissen over wat je belangrijk vindt in het leven.
voor vele is dat heel normaal en staan we er niet bij stil, totdat je bijvoorbeeld ziek wordt, je baan kwijtraakt en of financieel in de problemen komt. opeens ben je niet het leidend voorwerp maar het lijdend voorwerp in je eigen verhaal. je verliest de grip op je leven. regie hebben over je leven, tijd, energie, werk & inkomen is dan niet meer zo vanzelfsprekend meer. mensen die een burn out krijgen voelen dat ze geen grip meer hebben op hun leven en het gevoel hebben dat ze geleefd worden.
hier kunnen we niet direct wat aan doen, dat gevoel hoort erbij en is gewoonweg klote. waar we wel wat aan kunnen doen is om niet nog meer regie af te nemen. toch blinken veel organisaties hier wel in uit en dat doet vaak meer kwaad dan goed. of dit nu gaat om de afspraak bij de bedrijfsarts en je re-integratie, inkomensondersteuning vaak is er sprake van een gecontroleerde communicatiestijl. vaak creëert deze behandeling meer kwaad dan goed en kan soms als erger worden ervaren als het euvel zelf. het afnemen van je laatste restje autonomie laat het vuurtje bij mensen compleet uitdoven. het is het zetje in de verkeerde richting, die je op dat moment juist niet kon gebruiken.
bedenk dan even hoe is is om zelf op latere leeftijd hulpbehoevend te zijn en hulp nodig te hebben bij het aantrekken van je steunkousen. dan zijn we gewoon dat kind dat ‘zelluf’ wil doen en wil kunnen bepalen hoe, wanneer of op welke volgorde dingen plaatsvinden. er is dan sprake van autonome motivatie in plaats van gecontroleerde motivatie zoals edward deci in onderstaande video mooi uitlegt. hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen in hun psychologische basisbehoefte kunnen (blijven) voldoen, ook al staan andere dingen misschien onder druk, zoals je financiën of je gezondheid?
het is ook niet gek dat mensen een hekel hebben aan bedrijfsartsen als ze verplicht op de door de in de brief gestuurde datum en tijdstip op moeten komen draven en niet zonder geldige reden af kunnen zeggen. hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld een ww op bijstandsuitkering. de toon en manier waarop mensen benaderd worden geeft weinig ruimte meer voor autonome motivatie en dus intrinsieke motivatie.
het geeft mensen niet het gevoel van controle en zelf kunnen bepalen, maar worden gecontroleerd vanuit de mogelijke onwelwillendheid die er kan zijn richting de betreffende persoon. deze benadering wordt in de theorie coercive control genoemd. mensen worden beperkt in hun mogelijkheden en is gebaseerd op een diep geworteld wantrouwen. vaak werkt dit averechts en kost het zowel financieel als sociaal veel meer, duurt het herstel langer en is de ervaren dienstverlening van een mindere kwaliteit. laat staan dat mensen weer eerder aan de slag kunnen.
door met mensen te overleggen, ze de opties voor te leggen die er zijn geef je mensen het gevoel (en hopelijk dat niet alleen) dat ze zelf regie hebben over wat ze doen, zoals je ook op een eenvoudige wijze je kinderen al meer regie kan geven door ze te laten kiezen tussen broccoli of bloemkool. dit is niet alleen belangrijk voor de mensen zelf, maar ook voor de mensen waarmee ze samen (moeten) werken. de hakken gaan minder in het zand en het eindresultaat zal er beter van worden. in de control literatuur noemen ze deze benadering: enabling control. kort gezegd, je faciliteert en ondersteund mensen vanuit vertrouwen.
laat werkvierentwintig daar groot voorstander van zijn.
nu zijn we ook wel benieuwd of je zelf wel eens het verlies van autonomie cq. regie over je leven hebt ervaren en hoe heeft dan impact gehad op je leven? als je je verhaal (vertrouwelijk) zou willen delen, stuur dan een e-mail naar info@werkvierentwintig.nl. werk je bij een organisatie die graag mensen meer regie over hun leven wil laten behouden, maar lukt dat nog niet zoals jij eigenlijk graag zou willen? we helpen jullie graag.