de meetmaatschappij

motivatiecijferscontrolmeetmaatschappijmotivatieprestatieswelzijn

we meten alles wat los en vast zit. dat begint al op vrij jonge leeftijd. daarover is deze blog langs een meetlat al eerder geschreven. in het boek de meetmaatschappij gaat dr. berend van der kolk dieper in op de doorgeslagen drang naar meten en wat dat met ons doet? dat laatste is vanuit control & motivatie perspectief erg interessant. want wat doet het met onze motivatie en het welzijn van mensen?

het mantra meten=weten gaat echter vaak niet op. want wat meten we eigenlijk? we kunnen van alles meten, maar niet alles is meetbaar (“not everything that can be counted counts”). daarbij komt dat wat we meten niet objectief is, maar ook sterk kan beïnvloeden (performatief). dat kan dusdanig zijn dat we het systeem gaan gamen. kerr stelt: what gets measured gets done, van der kolk noemt het: indicatorisme.

als we bijvoorbeeld heel erg sturen op het aantal telefoongesprekken in een callcenter dan kan dit ten kosten gaan van de kwaliteit van de gesprekken, waardoor een klant vaker terug moet bellen. je snapt natuurlijk dat hierdoor de werkdruk stijgt (meer telefoontjes) maar dat de klanttevredenheid daalt. degene die graag goed werk wil leveren (intrinsiek) kan doen komt dan in een spanning tussen het juiste doen en de maatstaven van de organisatie volgen. er kan dan sprake zijn van het crowding out effect.

ik schrijf hier wel vaker over als het gaat om werk. zo belonen we lang werken (uren) ten opzichte van hard/slim werken. de intrinsieke motivatie en de extrinsieke beweegreden kunnen dan tegenstrijdig en conflicterend werken. zo zijn veel van onze systemen opgebouwd en hebben daardoor hele vreemde uitkomsten (van de bijstandsuitkering tot de kostendelersnorm).

het meten is dus niet enkel objectief (vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid) maar beïnvloedt daarmee ook. het effect dat het meten op ons heeft kan zelfs zover gaan dat het leidt tot arrogantie of twijfel. de ‘succesvolle’ autoverkoper heeft niet alleen te maken met zijn eigen verkooptalent maar ook met de economie, subsidie of bijtellingsregels. de andere kant van de medaille is dat het niet kunnen halen van de verkoopcijfers tot twijfel leidt. zo zegt het aantal likes of views op dit artikel niks over de kwaliteit of inhoud van het bericht.

dingen meten is niet altijd slecht, het belangrijkste is dat we de cijfers op waarde kunnen schatten en in de juiste context plaatsen. tijdens mijn scriptie bij de politie werd dit het streetwise maken van de cijfers genoemd: wat betekenen de cijfers nu echt? zo had de daling van het aantal inbraken van 100% niet te maken met de inzet van de politie, maar het feit dat de wijk gesloopt was en er nieuwbouw neergezet werd.

daarnaast kan het meten van bepaalde onzichtbare activiteiten in een organisatie zorgen voor legitimiteit (bestaansrecht) en daarmee voelen mensen zich gehoord, gezien en gewaardeerd. van der kolk waarschuwt in zijn boek dan ook: meet met mate, wees flexibel met het omgaan met cijfers en plaats de cijfers in context.

wil je eerst het eerste hoofdstuk (gratis) lezen, klink dan >> hier.  je kan het boek >> hier bestellen. nog leuker is als je het boek in de lokale boekhandel koopt.