ben je ook wel eens wat prikkelbaar door weinig slaap: grote kans dat je dan last hebt van wat we nu kennen als het van der poel effect. wees gerust, het is niet aan 1 persoon toe te schrijven en het overkomt dus letterlijk de beste. blijken we dus allemaal toch maar mensen van vlees en bloed te zijn.
mensen met fysieke en psychologische basisbehoefte, waarvan slaap er 1tje is die we vaak onderschatten. wist je dat slaaptekort soms nog wel een groter effect op je reactievermogen heeft dan drank. wie met slaaptekort achter het stuur kruipt heeft een aanzienlijk minder reactievermogen en onthoudt minder van de reis.
door slaaptekort ben je nu eenmaal minder goed in je impulsbeheersing. je wordt wat sneller geïrriteerd en dat kan al snel uitmonden tot een akkefietje. dit geldt overigens niet alleen bij slaaptekort maar bij schaarste in het algemeen. waarom denk je dat er bij de pomp allerlei snoep ligt, geheid ga je voor de bijl en pak je die impulsaankoop.
nu kan je er wat aan doen: plan jezelf niet tot de max in en hou een buffer.
– neem die appel mee voor 16:00 als je maag begint te knorren. – doe dat dutje en de meest afgezaagde:
– tel tot 10. dat is een buffer om je brein even de kans te geven om rationeel te worden.
wil je graag werken aan je buffer: doe dan mee met de pilot van werkvierentwintig. 6 weken lang een 4 daagse werkweek met werkdagen van ca. 6 uur. inschrijven doe je >> hier <<
“ik verveel me” of “er kan nu ook echt helemaal niks” hoor je dit ook om je heen, misschien wel in je gezin? het is geen leuke periode en het vraagt het nodige van mensen. dat is begrijpelijk. terwijl ook daar de één ondervindt er meer hinder van dan de ander. de lockdown is niet niks. een beetje begrip voor mensen die het af en toe even niet zien zitten is dan ook erg belangrijk.
autonomie
de daadwerkelijke en de gevoelsmatige vrijheidsbeperking kan van elkaar verschillen. zo kan het zijn dat je helemaal niet naar de dierentuin wilde gaan, maar nu ie dicht zit voelt het toch alsof je iets tekort komt. dit komt dan ook door de beperking in je autonomie. de gevoelsmatige ruimte om je te kunnen bewegen. er is je een ‘keuze” afgenomen. er is hiermee schaarste gecreëerd.
schaarste
schaarste doet iets vreemds met mensen. hier maken veelal marketeers gebruik van om mensen tot koop over te laten gaan. zo brengen wij alleen in de maand december geen verzendkosten in rekening. een gevoelsmatige schaarste zorgt ervoor dat we tot actie komen. tijdens de lockdown zien we dat ook en dat is een vrij vreemde redenatie:
de behoefte om een dagje naar de dierentuin te gaan neemt toe, omdat we weten dat we er niet naartoe kunnen.
vervelen
een klein beetje vervelen is echter ook goed voor het stimuleren van je creativiteit. zoals je als een kind vanuit nieuwsgierigheid weer wat ging ondernemen. in de zomervakantie als al je vriendjes of vriendinnetjes weg waren moest je toch wat te doen hebben. dus wat ging jij doen? je bouwde een boomhut, ging vissen of madeliefjes plukken.
hebben we vervelen gezien als iets negatiefs en daardoor onze kinderen ervan weerhouden? of hebben we vervelen op z’n tijd nodig om juist onze creativiteit een boost te geven. zijn we dat een beetje kwijtgeraakt en kunnen we onszelf daardoor niet meer zelf vermaken?
passief of proactief
de vraag is of je de lockdown ondergaat (passief) of dat je het onderneemt (proactief)?
de eerste is een slachtofferrol, waarin je zelf geen invloed hebt op de situatie. je bent het lijdend voorwerp. je ziet vooral dingen die niet kunnen en focust dus op alle dichte deuren. het is daarin best raar dat ook al ging je amper naar de dierentuin, nu ervaar je het als een beperking.
een mentaliteit van schaarste zorgt voor een een beperkte denkvermogen. het leidt zelfs tot korte termijn denken en een 13IQ punten minder hoge intelligentie. mensen die tijdens een test vooraf te horen kregen dat ze een boete hadden gekregen en deze niet konden betalen scoorden lager dan mensen die niet deze zorgen hadden. let wel: het was een hypothetische scenario. zelfs dan zorgt het voor minder cognitieve ruimte om te presteren. simpel gezegd: het slokt een deel van je werkgeheugen op. daardoor is er minder werkgeheugen over.
als je hier goed over nadenkt is het dus nadelig voor het functioneren van mensen als ze in schaarste moeten opereren. denk aan schaarste in slaap, energie, tijd of geld.
would you rather undergo or undertake a crisis (andrew yang)
mentaliteit van schaarste
schaarste is dus zeker geen staat om in te zijn. daarom zijn we ook voor een basisinkomen. het verbetert de cognitieve en fysieke mogelijkheden van mensen, waarmee ze lange termijn kunnen denken (en doen). een mentaliteit van schaarste haalt vaak niet het beste in mensen naar boven, niet in gedrag, maar ook niet in hoe men zich voelt. soms ben je even flink de sjaak, heb je ook even pech en is de lockdown gewoon weg kl&te. die beperking is er dan ook gewoon.
de vraag is dan ook, hoe lang duurt dit en zien we eind aan de licht van de tunnel? als we dat weten, kunnen we er ons (tijdelijk) wel toe zetten. of dit nu om werkdruk gaat, om een nachtje minder slaap of om de periode dat je ‘in between jobs’ zit. hoop doet leven.
even in een dipje zitten is dan ook niemand vreemd. soms is het ook echt niet leuk. mensen met depressies kunnen je hier alles over vertellen. het is makkelijker gezegd dan gedaan als je in die dip zit.
mentaliteit van overvloed
daarentegen kan je het ondernemen (proactief) het kijken wat nog wel kan. je bent in dit geval niet het lijdend voorwerp maar het leidend voorwerp. je hebt zoals de filosoof snelle het verwoord ‘zelf je handen aan het stuur”. je ziet kansen. je beschikt over een mentaliteit van overvloed en je weet je gemoedstoestand daarmee goed te houden (doordat je veel meer gelukshormoon weet aan te maken). je gaat namelijk nog wel hardlopen, nog wel fietsen, een boek lezen, de gang sauzen, de koekjes bakken, de spelletjes doen, de was opvouwen, de kast opruimen. er kan heel veel wel!
je staat positiever in het leven ook al regent het en is het een grijze dag en je stoot je kleine teen. dit gaat niet alleen over een lockdown maar ook over geld, over energie, over het weer maar ook over het laatste koekje in de koektrommel. dit is echt niet het allerlaatste koekje ooit (afblijven, deze is voor mij). anders gezegd: we worden van schaarste wat minder vriendelijk en van overvloed vriendelijker. jij komt niks tekort en dat weet je, dat voel je en dat zie je.
kreukelzone
daarom pleiten we ook voor een kortere werkdag zodat je niet zo kort af bent naar je kinderen of je partner als alles even niet gaat zoals je wilde. je buffer is daarmee wat groter om tegenslagen op te vangen, dit is je mentale, fysieke, financiële kreukelzone of buffer. mensen die hier doorheen zijn(en dat kan na 9 maanden corona) zullen dan de dingen ook directer ervaren. slecht nieuws komt als een bom binnen, waar je voorheen wat meer kon opvangen.
de mentaliteit van overvloed heeft ook te maken met de mogelijkheid om jezelf te vermaken. je ziet mogelijkheden en je laat je niet door het minste of geringste uit het veld slaan. een alternatief is daarmee zo bedacht! echter in deze tijd vraagt dat om 1 cruciaal onderdeel: inzet/moeite/effort.
we hebben de laatste jaren een groei gezien in passief vermaak. je hoefde er zelf niks voor te doen. actief vermaak daarentegen vraagt om 1 ingrediënt dat we soms vergeten zijn, effort (moeite/inzet).
het lezen van een boek vraagt jouw inzet. stop je met lezen dan houdt het vermaak op. dit geldt voor sporten, koken, knutselen, wandelen, kaartspelletjes you name it. ja ook knuffelen!
bij passief vermaak veeg je met je vinger over een telefoon, echte inzet wordt er niet van je gevraagd. een activiteit waarvan de voldoening uit de activiteit zelf komt noemen we een autotelische activiteit. dat is de puurste vorm van intrinsieke motivatie. daar volgt dikwijls ook een resultaat uit, in de vorm van een goede conditie of een mooie taart. je bent er zelfs trots op!
zoals dan ariely uitlegt is effort een noodzakelijk ingrediënt voor motivatie. hij legt het super uit in zijn ted talk: what makes us feel good about our work. daarin neemt hij als voorbeeld ‘het ikea effect’
zie de video hieronder.
voor nu wensen we iedereen sterkte met de lockdown en de 1001 gevoelens die je kan ervaren als je basis psychologische behoeftes beperkt worden. hopelijk kan de kennis je een beetje verder helpen en begrijp je nu beter waarom het glas op sommige dagen soms half leeg of het glas half vol aanvoelt.
ervaar jij aan het eind van de week ook een dip & snak je naar het weekend. een moment voor jezelf. dat je even niks moet? grote kans dat je last hebt van wat heet het weekend effect. je hebt door de week heen te weinig ruimte voor je fysieke en psychologische basisbehoefte. hoe groter de discrepantie tussen de werkweek en het weekend hoe groter je het weekend effect ervaart.
energie
als de blaadjes vallen trekken we weer meer in onze schulp. we zijn wat minder buiten en maken wat minder vitamine d aan. een dipje is voor vele niet ver te zoeken. we zijn ook wat vrolijker als de zon schijnt, de vogeltjes fluiten en je lekker naar buiten kan. nu kan je uiteraard ook snakken daar de winterse kou, windstil, -5 en met die prachtige laaghangende zon. van nature hadden we ook meer energie nodig in de zomerperiode (langer daglicht) dan in de winter. het is dus ook niet gek dat je energiepeil wisselt. dat hoort bij de natuur en bij ieders leven. het is dan ook best gek dat we het hele jaar door nagenoeg hetzelfde ritme hebben.
ruimte
het is dan ook belangrijk om ruimte te hebben om hieraan toe te geven en er geen snelle oplossing voor te zoeken. heb je slaap, rust dan even uit en pak geen koffie. het is dan ook niet gek dat jongeren zoveel energiedrink tot zich nemen. het puberbrein wordt vaak pas tegen 0930 wakker, maar vragen ze al wel om rond 8:30 bij de wiskundeles paraat te staan.
is het 1530 dan is het geen cup a soup tijd, maar dan geef je lichaam aan dat je af bent. stop dan met werken en ga lekker naar huis (of naar beneden). het is belangrijk dat je de ruimte hebt om hier naar te luisteren en het niet te maskeren met suiker, cafeïne of een ander pepmiddel. laten we de oorzaak aanpakken. 1 van de dingen die direct effect heeft is de kortere werkdag.
hierdoor houd je meer tijd over om te lummelen, te slapen, te wandelen en andere dingen te doen die je ook op je bordje hebt (en noodzakelijk zijn). zo voorkom je dat je in een mentaliteit van schaarste komt. hierin ben je effectiever en scherper en heb je meer ruimte (sociaal, emotioneel, financieel) om verder te denken dan die quick fix.
werkdag
in de winter is het donker als je start met werken en weer donker als je stopt (bij de 8 of 9 urige werkdag. de meeste mensen starten de dag om 08:00 ( + of – 1 uur). het is dan vaak nog donker. ze werken vervolgens 8/9 uur (zonder pauze van 1 uur) tot 16:00/17:00. voor corona was er nog reistijd, die nemen we nu niet mee. tegen 18:00 eten de meeste mensen om vervolgens nog even de afwas te doen, kinderen naar bed of nog te sporten.
voor je het weet is het 21:00 en maak je je weer klaar om om tijd naar bed te gaan. echt veel lummeltijd is er niet, mensen hebben even een ‘momentje voor zichzelf nodig’ juist die tijd zorgt ervoor dat je een buffer hebt waardoor je niet gestresst raakt als er iets niet loopt zoals het zou moeten lopen. dit geldt ook voor geldschaarste of emotionele tegenslagen maar uiteraard ook voor slaap. hierdoor hebt je minder grip op je impuls beheersing. je wordt eerder boos en je snaait eerder meer dan je anders zou doen: de remming is weg.
wist je dat schaarste ervoor zorgt dat je minder goede beslissingen neemt. het scheelt zelfs 13 IQ punten al bij het denken aan schaarste. zo werd er een test afgenomen en moesten mensen zich voorstellen dat ze net een boete hadden gekregen maar deze konden ze niet direct betalen. deze mensen presteerde slechter ook al was het fictief. schaarste is funest voor je functioneren.
tips
in deze blog willen we je ook wat tips mee geven. die voor sommige een open deur is.
by far, de 6=8 filosofie. korter werken loont, af en toe wat langer werken kan geen kwaad. tijd is ook kostbaar, verspil het niet met too much social talk, werk gaat over resultaten boeken (dingen voor elkaar krijgen), een beetje social talk is fijn, je voelt je betrokken, maar het kan je dag ook bepalen en je tijd schaars maken. je agenda loopt vol en voor je het weet heb je geen regie meer over je eigen tijd, energie en werk. niksen/dagdromen is daarom ook erg belangrijk. je brein komt dan in de default mode netwerk en is juist dan super sterk! (zie onderste video). dit ontstaat als je even nergens aan denkt, even in niemandsland bent. dit kan tijdens het sporten (flow, in the zone) of tijdens het mediteren of het lezen zijn. je vergeet de tijd en soms zelfs waar je bent.
autonomie & flexibiliteit, werk naar gezond verstand met een lekkere break om even te wandelen, bewegen is de beste manier om weer scherp te worden, zaken te relativeren en oplossingen te bedenken. doe af en toe die boodschapjes, wandel met de hond of ga naar de tandarts. als je het idee hebt dat je alle ballen in de lucht moet houden, dan vraag je wel heel veel van jezelf.
de 4 daagse werkweek: de woensdag is de ideale dag, je werkt 2 dagen, dag vrij en je werkt weer 2 dagen. hierdoor kan je optimaal presteren en raak je niet in het rood. hoe eerder je herstelt hoe eerder je weer een belasting aan kan. 1 kenmerk van mensen in tegenstelling tot machine is dat we moe worden. dat is niet iets voor watjes, dat is menselijk. andere vinden een lang weekend fijner, leef je uit (al is dat qua werkbelasting iets minder ideaal, gedwongen vrij zijn om woensdag is niet wat we bedoelen, het kan soms praktisch ook niet).
niet elke dag is hetzelfde, qua werk, qua gemoedstoestand & qua motivatie. standaard 8 uur werken kan dus niet tenzij je teveel focust op het maken van uren. de ene dag is de andere niet. soms is de prik er voor 12:00 uit. soms kan je oneindig doorgaan. gebruik je gezonde verstand. put jezelf niet uit en loop ook voor jezelf niet de kantjes er vanaf. daar mogen we je als professional en volwassenen wel op vertrouwen.
accepteer als je een keer een lekkere dag hebt (of juist niet). een goede regenbui hoort er ook bij. een mooie zomerse dag is ook nodig. nu hebben mensen dit meer in de herfst/winter dan in de lente en zomer, maar accepteer dat je af en toe een off day hebt. zet er een flinke streep doorheen, trek de dekens over je hoofd en vertroetel jezelf. je hebt voldoende motivatie in je lijf om er weer tegenaan te gaan. zodra dingen voelen als moeten, verplichtingen dan gaat het je tegenstaan. af en toe een SASdag kan echt geen kwaad.
dit hebben we in de huidige maatschappij vaker meer geestelijk dan fysiek (als je mentaal erdoorheen zit, heb je uiteraard ook minder energie). je brein gebruikt verhoudingsgewijs erg veel energie. put jezelf dus niet uit. overprikkel jezelf niet en stop op tijd, die 2 uur ‘extra werken’, van 6 uur naar 8 uur levert niet betere resultaten op. je levert zelfs in op kwaliteit en productiviteit, gezondheid en vrolijkheid en gaat ten kosten van je weekend.als jij het weekend nodig om op te laden… dan heb je dus last van het weekend effect. geef je hier goed gehoor aan dan heb je minder last van herst-winter- weekend dipjes. helemaal weggaan zullen ze nooit. soms zal je af, murw en moe zijn, maar elk weekend eraf liggen is ongezond en niet normaal.
